Kies uw kerk

Preek van de week

2024-12-08. Kronkelpaden moeten recht worden

Preek 2de zondag van de advent, C 

          Eerste lezing: Baruch 5, 1-9
          Tweede lezing: filippenzen 1, 3-6. 8-11
          
Evangelie: Lucas 3, 1-6

Met de Advent is onlosmakelijk de figuur van Johannes de Doper verbonden. Hij is de wegwijzer, degene die van zichzelf weg wijst. Hij is als een wegwijzer de richting aangeeft voor wie zoeken naar een authentiek leven en zo de komst van de Verlosser verwachten. Uit alle beschrijvingen komt hij naar voren als een wat hoekige, radicale man die geen blad voor de mond nam en er niet voor terugschrok mensen de mantel uit te vegen. Net hij wordt gezien als de favoriete voorganger van Jezus, misschien zelfs als een belangrijke leermeester van Hem.


Johannes leefde in de woestijn en voedde zich met wat die onherbergzame plaats aan voedsel bood, zo zeggen de evangelisten.


De zo noodzakelijke religieuze vernieuwing verwachtte hij blijkbaar niet vanuit de tempel en de ermee verbonden religieuze praktijken. Zoals in de lezing van volgende zondag wordt beschreven, moesten mensen hun concrete gedrag veranderen, gerechtigheid beoefenen. Eerder dan offers op te dragen! En als symbolisch gebaar doopte Johannes in de Jordaan. Niet zo onschuldig, want dat alles riep herinneringen op aan de Uittocht door de Rietzee (Red.. Rode zee) en het oversteken van de Jordaan.


Door het doopsel gingen mensen opnieuw symbolisch die tocht van slavernij naar vrijheid op weg naar een land van veiligheid en toekomst. Zo zouden kronkelpaden recht worden, hobbelige wegen effen. En zo zouden mensen zich gereed maken om de komst van de Messias te begroeten.

Lucas 03, 01-06

Lucas 03, 01-06

Maar er is nog een tweede stroming waartegen hij reageerde. Bijbelkenners zijn van mening dat Johannes eerder lid was van de Esseense gemeenschap, die door afzondering en rituele zuivering, zich gereed maakte voor de Messiaanse tijd. Maar Johannes reageerde tegen haar elitaire houding en haar afkeer van het alledaagse. Wel nam hij van hen de rituele wassing over, maar anders dan deze gemeenschap, riep Johannes tot bekering op, midden het dagelijkse leven. Mensen moesten niet hun werk, of gewone leven opgeven, maar daarbinnen zoeken naar gerechtigheid.

Johannes en de Advent, ze zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. In de schilderkunst wordt hij altijd voorgesteld als een wat slonzige man met lang sluik haar, barrevoets en met een ruwe pels als kleding. Het is het klassieke beeld dat we hebben van ascese en bekering. Maar is dat ook niet een manier om bekering tot iets spiritueels te maken, weg van het eigenlijke leven? Johannes roept ons echter op om binnen onze levenscirkel en in ons dagelijks leven, kleine gebaren van goedheid te stellen waardoor de wereld er anders gaat uitzien.

De Belgische filosoof, ethicus en schrijver Roger Burggraeve zei hierover ooit: zei hierover ooit: "Het enige wat levendig overeind blijft, is de kleine goedheid van het dagelijkse leven. Ze is kwetsbaar en voorlopig. Ze is een goedheid zonder getuigen, in stilte voltrokken, bescheiden zonder triomf. Ze is gratuit en juist daardoor eeuwig. Het zijn gewone mensen die haar verdedigen en ervoor zorgen dat ze zich telkens weer herpakt, ook al is ze volstrekt weerloos tegenover de machten van het kwaad." (Red. Deze passage is afkomstig uit zijn boek "De kracht van de kwetsbaarheid" [2009])

Is het dit wat bedoeld werd en wordt, met het recht maken van kronkelpaden? In een verwarrende, chaotische tijd op een bescheiden wijze een weg banen naar een Messiaanse tijd? Een tijd van omzien en oog hebben voor elkaar? Wat denkt u?

          Amen

Afbeelding: Johannes de Doper in de wildernis

          Schilder: Geertgen tot Sint Jans ca. 1460 - ca. 1490
          Techniek: Olieverf op paneel
          Afmetingen: 42 ?? 28 cm
          Datum:  ca. 1490
          Te bezichtigen in: Gemäldegalerie der Staatlichen Museen, Berlijn

Ook wel bekend als De heilige Johannes mediterend. Dit is een van de markantste werken van Geertgen. De drapering van het kleed van de Doper lijkt naadloos aan te sluiten op de curves in het landschap.

Het lammetje met de stralenkrans is het Lam Gods, traditioneel attribuut van Johannes en verbeelding van Jezus. Johannes is gekleed in een habijt van kamelenhaar.

Het idyllische landschap is wellicht Geertgens uibeelding van het Jordaandal, de streek waarin Johannes optrad als profeet en bekeerlingen doopte.
Een bijzonder detail vormen de voeten van Johannes. Mogelijk gaat het slechts om een levendige weergave van iemand die diep in gedachten is, maar er is ook geopperd dat de voeten op deze manier (enigszins over elkaar gekruist) verwijzen naar de kruisiging van Jezus of het Laatste oordeel.

Baruch 5, 1-9

          Bemoediging van Jeruzalem
Jeruzalem, leg uw kleed af van ellende en rouw; kleed u met Gods stralende schoonheid, voor altijd. Sla de mantel van Gods gerechtigheid om, zet de roemrijke kroon van de Eeuwige op uw hoofd. Want God wil dat uw verhevenheid overal onder de hemel schittert. Voor altijd noemt God u: Vrede-door-gerechtigheid, Heil-door-godsvrucht. Jeruzalem, kijk vanaf de berg naar het oosten en zie uw kinderen van alle kanten samenkomen op het woord van de heilige God, blij dat Hij weer aan hen denkt. Te voet gingen zij van u weg, weggesleept door de vijand maar eervol brengt God hen terug, als op een koningstroon gedragen. Hij heeft het bevel gegeven om alle bergen en heuvels met de grond gelijk te maken en de dalen te vullen, zodat het hele land vlak wordt en Israël zegevierend en veilig kan optrekken. Ook de bossen en alle geurige bomen geven Israël schaduw, op zijn bevel. Hijzelf vergezelt, barmhartig en genadig, het jubelend Israël met de glans van zijn licht.’

Filippenzen 1, 3-6. 8-11

          Dankzegging en gebed
Ik dank mijn God telkens als ik aan u denk, altijd, bij al mijn gebeden voor u allen. Met blijdschap zeg ik mijn gebed, vanwege uw aandeel in de prediking van het evangelie vanaf de eerste dag tot nu toe. Ik ben er zeker van dat Hij die een goed werk in u begonnen is, het zal voltooien tegen de dag van Christus Jezus.
God kan voor mij getuigen hoe vurig ik naar u allen verlang, met de innigheid van Christus Jezus. En dit is mijn bede: dat uw liefde steeds rijker wordt aan ware kennis en fijngevoeligheid in alles, om te kunnen onderscheiden waar het op aankomt. Dan zult u zuiver en onberispelijk zijn op de dag van Christus, vol van de vrucht van de gerechtigheid, die komt van Jezus Christus, tot lof en eer van God.

Lucas 3, 1-6

          Optreden van Johannes
In het vijftiende regeringsjaar van keizer Tiberius, toen Pontius Pilatus gouverneur was van Judea, Herodes tetrarch van Galilea, zijn broer Filippus tetrarch van de landstreek Iturea en Trachonitis, Lysanias tetrarch van Abilene, en Annas en Kajafas hogepriester, toen kwam het woord van God tot Johannes, de zoon van Zacharias, in de woestijn. En hij ging overal in de Jordaanstreek een doop van bekering verkondigen tot vergeving van zonden, zoals geschreven staat in het boek van de woorden van de profeet Jesaja: Een stem roept in de woestijn: Bereid de weg van de Heer, maak zijn paden recht; elk dal zal worden opgevuld, elke berg en heuvel geslecht; bochtige wegen worden recht, oneffen paden vlak; en alle mensen zullen de redding zien die van God komt.

Archief preken