Proloog

Elke nacht stond ik te kijken; en na een aantal dagen zag ik dat de ster bewoog, van plaats veranderde. En de sterren eromheen bewogen mee. Elke nacht werkte ik, overdag las ik in de bibliotheek van het paleis oude geschriften van sterrenkundigen. Moe was ik door te weinig slaap en ik at niet genoeg. Wat ik vermoedde werd steeds zekerder. Een maan na die nacht liet de koning mij bij zich roepen. Een bediende liet me binnen in de troonzaal. Ik liep langs de bewakers en knielde met gebogen hoofd voor de koning.
“Sta op”, zei hij. “Vertel me, waarom is mijn trouwe geleerde zo moe? Waarom ziet hij er zo slecht uit? Is het eten van mijn eigen tafel niet meer goed genoeg dat hij zo zelden aanwezig is?”
Ik keek omhoog en zag dat de koning werkelijk bezorgd was.
“Uwe majesteit is te goed”, zei ik eerbiedig.
“Vertel me dan wat er is” zei hij en stuurde de bediende weg.

Ik boog dieper. “Uwe majesteit is groot.”, begon ik. Ik wist dat één handbeweging van hem mij het leven kon kosten.
“De waarheid”.
“Majesteit, de ster beweegt aan de hemel van oost naar west. Dit betekent dat ergens in het westen een koning geboren gaat worden. Andere sterren in de omgeving bewegen mee. De koning zal de levens van vele mensen en volkeren veranderen. Hij zal een rijk stichten niet door geweld maar door rechtvaardigheid. Hij zal wijs zijn en zijn oordeel zal eerlijk zijn.”
“Dat zie je in de sterren?”
“Gedeeltelijk majesteit. Er is iets vreemds gebeurd.” Ik dacht even na, dit was het moeilijkste deel. “De ster heeft ook invloed op mij. Ik zie scherper, de bewegingen van de sterren hebben meer betekenis, ik kan er meer uit lezen.”
De koning dacht lang na. Toen sloeg hij met zijn staf op de grond. De bediende kwam binnen.
“Ik stuur je op reis, mijn trouwe geleerde”, zei hij. Hij wees naar de bediende.
“Over twee dagen staat er een karavaan klaar. Voldoende kamelen, dragers, drijvers met eten en drinken. En wachters”. De bediende boog en vertrok.
“Ik wil dat je de nieuwe koning zoekt. Bied hem een bondgenootschap aan met Babylon. Ook ik geloof in een koninkrijk van gerechtigheid. Neem een geschenk mee dat hem waardig is.”
De koning wenkte dat ik kon gaan.
De volgende dagen waren druk. De karavaan werd voorbereid, daar had ik geen werk mee. Ik pakte al mijn sterrenkaarten in en dacht na over een passend geschenk. De avond voor het vertrek had ik nog niets gevonden. Ik kon niet slapen en klom de trap op naar mijn toren, keek naar de hemel en bad tot Ishtar. “Welk geschenk geef ik de nieuwe koning?” vroeg ik de godin. Maar het bleef stil.
Ik keek naar buiten en zag de ster. Ze bewoog weer wat verder weg naar het westen. Ze werd groter en helderder, het licht verblindde me en ik viel op de grond. Voor mijn ogen zag ik lichtflitsen en beelden, beelden die ik niet begreep. Hoe lang het duurde? Ik weet het niet, maar ik stond op met zware hoofdpijn en ging slapen.
De volgende morgen stond de karavaan klaar. Alles was ingepakt, dragers, drijvers en wachters stonden op mij te wachten. Ik stond in mijn reiskleding en dacht weer aan het visioen van de vorige nacht. Op dat moment wist ik welk geschenk ik voor de koning moest meenemen.

Op reis

De karavaan zette zich in beweging. Toen we de stadspoort uit waren, keek ik nog één keer om naar mijn geliefde stad.
We reisden de hele dag door. Toen de schemering inviel zagen we weer de ster die de weg aangaf. Naar het westen.
We reisden enkele manen lang en de ster ging ons voor. Maar in de woestijn, boven een oase bleef ze stilstaan. We stopten. Ik bleef een uur kijken maar ze bewoog niet meer.
“We blijven voorlopig hier”, zei ik tegen mijn bediende. Laat de dragers het kamp opslaan, de drijvers zorgen voor de dieren. Jij zet eerst mijn tent op.”
Ik liep voorbij de drukte en keek naar de hemel. Weer leek de ster groter te worden en feller te schijnen. De hemel werd één verblindend licht en weer kwamen de flitsen en de beelden. Nu zag ik scherper en begreep ik er iets meer van. Ik zag een beeld van drie kamelen bij een grot.
Drie dacht ik door alle hoofdpijn heen, onthoud drie.
Ik werd wakker en lag op de grond. Mijn bediende zat naast me op de grond met een beker. Ik wilde opspringen en hem wegsturen, hoe dúrfde hij zomaar naar me toe te komen! Maar ik bleef liggen en keek; het was of ik hem voor het eerst zag: bruine haren, zwarte ogen, een groot litteken dwars over zijn gezicht, overgehouden van een gevecht. Hij keek bezorgd.
“Ik heb u op de grond gevonden heer”, zei hij. Ik bleef kijken. Hoe was het mogelijk dat ik deze man, die al jaren in mijn dienst was, nu pas echt zag?
Hij stond op en liep achteruit weg. “Het was niet mijn bedoeling u te beledigen”, zei hij, “ik dacht dat u wel wat water zou willen drinken.”
Ik ging zitten. “Nee, het is niets, ik wil graag wat water”, zei ik meteen.
Hij kwam terug en gaf mij een beker water. Ik dronk. De hoofdpijn begon weg te trekken.
“Als u mij toestaat”, zei hij, “u werkt nachtenlang door, u krijgt niet voldoende slaap.”
Ik stond op en gaf de beker terug.

Samenkomst

Op een ochtend werd ik wakker van stemmen. Mijn dienaar kwam binnen.
“Heer, verontschuldig mij dat ik u in uw slaap stoor, maar er komen twee karavanen aan, een uit het zuiden en een uit het noorden. De mensen zien er rijk uit. Zijn zij misschien?...”
Ik stond meteen op. “Mijn mooiste kaftan en tulband, nu meteen!”
Even later kwam ik in mijn beste kleding naar buiten. Al mijn mensen stonden in een rij en bogen voor mij. Twee kamelen knielden op de grond. Twee mannen stegen af en kwamen naar mij toe.

Tot in de nacht zaten we te praten: de oude Melchior en de jonge Caspar. Alle drie hadden we de ster gezien en alle drie waren we door onze koning op reis gestuurd. En op het laatst vertelde ik hen over de visioenen. Dat ik veranderd was en scherper zag. Melchior keek er niet van op. “Ik heb hetzelfde”, zei hij, “ik kan meer kennis halen uit de sterren dan vroeger. Ze leren mij meer.”
“Ik heb dat ook”, zei Caspar, “mijn dromen zijn duidelijker en ik ben erdoor veranderd. Deze koning die wij zoeken zal anders zijn. Hij regeert door rechtvaardigheid, niet door macht. Hij zal zijn als..”  en Melchior vulde aan “als een herder voor zijn schapen.”
Buiten keken we omhoog en we zagen het alle drie: de ster was weer verplaatst naar het westen.
“Morgen reizen we verder”, stelde ik voor. “Het is goed dat u op ons hebt gewacht Balthasar”, zei Melchior. Morgen reizen we samen verder.”

“Maar niemand heeft gehoord van een pasgeboren koning”, zei mijn dienaar. “In het paleis woont een koning Herodes.”
Op dat moment kwam de dienaar van Caspar binnen. “Er is een heraut aangekomen van koning Herodes.”
Ik wenkte dat hij binnen kon komen. De man boog diep. “Mijn heer koning Herodes heeft van uw komst gehoord en wil u uitnodigen in zijn paleis. Het is hem een eer zulke belangrijke gasten te ontvangen.”
Wij keken elkaar aan. “Ik denk dat we moeten gaan”, zei Caspar. “Wij zijn de vreemdelingen en een bevel van de koning kunnen we niet weigeren. Want klinkt wel vriendelijk en het is niet de bedoeling dat we weigeren.”

“Wij nemen de uitnodiging van de koning in dankbaarheid aan”, zei ik tegen de heraut.

“Wij hebben begrepen dat deze ster aankondigt dat er een koning is geboren”, zei Melchior, “een koning die eeuwen geleden is voorspeld. Hij zal een koninkrijk vestigen van rechtvaardigheid en vrede.”
“Een koning van rechtvaardigheid en vrede? Onze profeten voorspellen dat ook”, zei Herodes. “Als dat toch eens zou gebeuren, wat zou dat een vreugde zijn voor mijn volk. Mij is daarvan niets bekend. Als u de koning hebt gevonden moet u het mij laten weten. Natuurlijk wil ik hem ook alle eerbewijzen. Wilt u dat doen? Mijn volk wacht al zo lang…”
“Als wij de koning hebben gevonden komen wij terug”, beloofde Caspar..
“Dan zal ik u onze beroemde tempel van Salomo laten zien”, beloofde Herodes.
Wij werden teruggebracht naar onze tenten.

“Vertrouw je Herodes?” vroeg ik Caspar.
“Jazeker; je hoorde het toch: ook hun profeten voorspellen een koning van vrede.”
Melchior en ik keken elkaar aan. We hoopten dat Caspar gelijk had.

De reis vervolgt

De volgende dag trokken we weer verder. Een dag later in de schemering zagen we dat de ster bleef stilstaan boven een grot. Was het hier? Een pasgeboren koning in een grot? Onmogelijk. Maar de ster bleef stilstaan. En ik dacht aan een visioen; ik had een grot gezien.
Ik riep mijn dienaar. “Ga kijken of er iets in die grot te zien is.”
Hij liep erheen en verdween in de grot. Even later kwam hij terug. “Er zijn daar herders”, vertelde hij, “hun schapen slapen ’s nachts in die grotten en zij wonen er. Maar ze zeiden dat enkele dagen geleden een man en een vrouw zijn gekomen omdat ze geen onderdak hadden en ’s nachts is daar hun kind geboren. De herders spreken over een wonder, over de ster, over een belofte van de profeten, over vreemde wezens die hebben verteld van een koning.”
“Dan gaan wij daarheen”, besliste Melchior. “De ster heeft de weg gewezen.”

“Melchior”, zei ik, “weet je nog: hij zal zijn als een herder voor zijn schapen.”
We gaven onze geschenken aan de ouders van het kind: Caspar gaf goud, Melchior wierook en ik mijn doosje mirre. Achter ons klonk geluid, we zagen dat onze dienaren ook kwamen kijken. De vader wenkte hen.
“Ja, “ zeiden we, “kom ook de nieuwe koning begroeten.”
En wij allemaal, wijzen, dienaars, drijvers, wachters en herders, knielden samen neer op de harde grond voor de voederbak met het kind.
Toen we weer vertrokken kwam de vader naar ons toe om te bedanken. Hij vroeg mij: “waarom hebt u mijn zoon mirre als geschenk gegeven? Goud en wierook begrijp ik, maar mirre? Dat is een reukwerk dat gebruikt wordt wanneer iemand is overleden.”
“In een visioen heb ik gezien dat uw zoon een groot koning zal zijn”, zei ik, “maar ik heb ook gezien dat hij veel zal lijden. Ik wilde dat daarnet niet zeggen omdat zijn moeder erbij zat.”

De vader keek bezorgd. “Maria is een bijzondere vrouw”, zei hij, “ook zij weet van de voorspellingen over onze zoon.”

Veel later kwamen we terug bij onze tenten. We waren stil door wat we hadden meegemaakt.

De terugreis

“Ik heb het in een droom gezien”, zei Caspar, “Herodes is een verrader, hij wil het kind doden. Wij moeten vandaag nog weg!”
“Ik heb hetzelfde gezien, eerder in een visioen”, zei ik, “maar ik begreep het niet. Nu is het duidelijk. We moeten vandaag weg. Maar iemand moet de ouders van de koning waarschuwen. Ze zijn in groot gevaar.”
“Heer, laat mij nu meteen gaan.” zei mijn dienaar.

Toen gebeurde alles heel snel. We pakten met z’n allen de spullen in, wij samen met dienaren, dragers en drijvers. We vertrokken meteen, de zon was nog niet op.
Ik vroeg mijn dienaar of hij nog op tijd was geweest.
“Heer, weer zo’n vreemd verhaal”, zei hij, “de herders vertelden dat de man en de vrouw met de jongen vannacht zijn gevlucht. Zij zouden een engel hebben gezien die zei dat Herodes het kind wil doden.”
Melchior legde een hand op mijn arm. “Het schijnt dat je een vooruitziende blik had met je geschenk, nu al wordt de jonge koning achtervolgd. Wat moet dat later worden?”

De terugreis duurde enkele manen. Melchior, Caspar en ik hebben eindeloos veel gepraat, wij zijn werkelijk broeders van elkaar geworden. Wij hebben sterrenkaarten bestudeerd, gesproken over oude geschriften, over onze landen. Toen we weer bij de oase kwamen moesten we afscheid nemen. Het was heel moeilijk omdat we wisten dat we elkaar nooit meer zouden zien. Maar de herinnering aan de ontmoeting met de koning van de vrede zal ons bijblijven en verbinden.

De terugreis verliep goed. Mijn dienaar werd mij in die tijd onmisbaar. Hij regelde alles, ik kon met hem praten en ik begon ongemerkt hem meer als een leerling te zien en niet meer als een bediende. Hij was slim, bleef me vragen stellen en ik merkte dat ik ervan genoot hem alles te leren over de sterren.
Eindelijk zagen we aan de horizon Babylon liggen. De schildwachten hadden ons ook al gezien en we werden opgewacht door een escorte van de koning. Onmiddellijk moest ik me bij hem melden.
Ik stond in mijn versleten reiskleding in de troonzaal en vertelde wat we hadden meegemaakt. Hij vond het heel interessant dat we bij koning Herodes waren geweest. Een schrijver moest komen en alles opschrijven. “Dat kan heel voordelig zijn, Balthasar, als ik ooit een bondgenootschap met hem wil sluiten. Goed dat je hem hebt opgezocht.”
Ik had mijn koning altijd beschouwd als een machtig en goed heerser, maar nu zag ik iets sluws, berekends in zijn ogen. Ik vertelde verder over de reis.
“Mooi, je hebt de nieuwe koning dus gevonden”, zei hij. “Heb je hem ook een bondgenootschap aangeboden? Want een eventuele andere heerser wil ik ook te vriend houden.”
Wat moest ik zeggen? Dat ik een kindje had gevonden dat in een grot in een voederbak lag? Dat herders waren gekomen om hem te bezoeken? Dat zijn ouders met hem in de nacht waren gevlucht omdat Herodes hem wilde doden?
“Heer, ik heb de ouders van de pasgeboren koning gezegd dat ik uit het grote rijk Babylon kom. Dat onze koning eerlijk en rechtvaardig is, evenals hij.”
De koning was heel blij. “De reis was dus de moeite waard. Je kunt gaan Balthasar, je bent een trouwe dienaar en je zult rijk worden beloond.

« Terug